Sex hugsandi hattar (Wisefour-03-IS)

Sex hugsandi hattar

Hópvinna, umræður ásamt leiðbeiningum frá leiðbeinanda

Sex hattar í mismunandi litum (hvítur, rauður, svartur, gulur, blár, grænn)

-

10 til 15 mínútur

Mjög mikilvægt er að æfingin sé framkvæmd samkvæmt því skipulagi sem æfingin byggir á og farið sé að reglum sem settar eru af leiðbeinanda. Því er nauðsynlegt að leiðbeinandi hafi fengið þjálfun í aðferðinni og hafi hæfni til að aga nemendur til að fylgja aðferðinni.

Aðferðin Sex hugsandi hattar var skrifuð af Dr. Edward de Bono. Aðferðin gefur hópum fólks tækifæri til að gera sér grein fyrir hvernig ákvarðanir eru teknar sameiginlega á vinsamlegan máta eftir að skoðuð hafa verið mismunandi sjónarhorn hvers máls fyrir sig. Þegar þessari aðferð er beitt í hópi eru góðar líkur á að sameiginleg niðurstaða fáist sem allir eða flestir þátttakendur eru sáttir við. Mikilvægt er að leiðbeinandi komi fram með eins mismunandi sjónarhorn og mögulegt er (helst fleiri en tvö). Aðferðin verður til þess að fleiri sjónarhorn og sjónarmið opinberast og allir sem taka þátt geta tjáð sig að vild og tekin er ákörðun af vel athuguð máli.

Heimildir: 

Edward De Bono, Parallel thinking: from Socratic thinking to de Bono thinking, Viking 1994 ISBN 0-670-85126-4

David Moseley, Vivienne Baumfield, Julian Elliott, Frameworks for thinking: a handbook for teaching and learning, Cambridge University Press 2005, ISBN 0-521-84831-8

Í lok þessarar æfingar eiga einstaklingar að:

• hafa fengið þjálfun í að taka ákvörðun með því að líta á málið fá mismunandi hliðum,
• að geta komið að vandamálum og skoðað þau frá mismunandi sjónarhornum á skapandi hátt og út frá mismunandi tilfinningum,
• hafa fengið þjálfun í að leika ólík hlutverk sem hluta af upphitunaræfingu til að fá fram mismunandi sjónarhorn,
• hafa fengið þjálfun í að skoða mismunandi sjónarhorn og taka ákvörðun út frá því,
• geta stjórnað hópi á skipulegan hátt þar sem skoðuð eru mörg sjónarmið og taka síðan sameiginlega ákvörðun..

Skref 1

Leiðbeinandinn fær alla þátttakendur til að setjast við borð og byrjar á að tala um það málefni sem er til umræðu og á að taka ákvörðun um. Hann biður þá þátttakendur um að setja upp mismunandi hatta eða skiptast á höttum.

Hver hattur segir til um hvernig viðkomandi á að hugsa:

• Hvíti hatturinn

Eins og hvíti liturinn táknar þessi hattur að sá sem er með hann skuli hugsa á greinandi hátt með áherslu á að hafa í huga staðreyndir og möguleika.

Þátttakendur spyrja spurninga eins og:

„Hvaða upplýsingar hef ég um málið?“

„Hversu áreiðanlegar eru upplýsingarnar?“

„Hvernig get ég náð í upplýsingar um þetta?“

„Hvaða upplýsingar myndu vera gagnlegar?“

• Rauði hatturinn

Oft tengjum við rauða litinn við reiði eða hita og hér beinist því hugsunin að tilfinningalegum hita og  skoðunum byggðum á eigin tilfinningum.

Þátttakendur spyrja spurninga eins og:

„Hvernig líður mér gagnvart þessari hugmynd?“

„Hvernig líður mér í skrokknum við að heyra um þetta?“ (gut feeling)

„Hvaða áhrif hefur þetta á mig og mitt líf?“

„Hvað tel ég aðrir munu segja um málið?“

• Svarti hatturinn

Vaninn er að líta á svartan lit sem einhvers konar endanlegan dóm svo hugsunin sem þátttakandi er beðinn um að fara eftir er gagnrýnin eða smámunasöm þar sem einblínt er á áhættur og bent á vanda.

Þátttakendur spyrja spurninga eins og:

„Hvernig gæti þetta mistekist?“

„Hvað getur helst klikkað í þessari hugmynd?“

„Hvað er það versta sem getur gerst?“

„Hversu mikil áhætta er fólgin í þessari ákvörðun?“

„Hver verður fyrir mestum skaða af þessari ákvörðun?“

• Guli hatturinn

Guli liturinn gefur hugmynd um gleði og sólskin, hugsunin sem fylgir litnum snýr að bjartsýni, vangaveltum og að sjá það besta í öllu.

Þátttakendur spyrja spurninga eins og:

„Hvað er gott fyrir mig varðandi þessa ákvörðun?“

„Hvernig myndi lífið verða ef þetta tækist?“

„Hvað er best við þessa hugmynd?“

„Hvert myndi þessi ákvörðun leiða mig í hinum fullkomna heimi?“

• Blái hatturinn

Blái litur himinsins og þess sem fyrir ofan okkur gefur tilefni til að hugsa með því að líta niður og fá yfirsýn með því að taka til greina heildarmyndina.

Þátttakendur spyrja spurninga eins og:

„Hvernig er ég nákvæmlega að hugsa um þetta?“

„Hvað finnst mér um þetta málefni?“

„Get ég tekið saman allt sem mér finnst um málið?“

„Hvaða hattur myndi hjálpa mér mest núna?“

• Græni hatturinn

Græni litur náttúrunnar beinir þátttakendum í átt að vera skapandi og beina sjónum í nýjar áttir að velta hlutunum fyrir sér og hugsa út fyrir kassann.

Þátttakendur spyrja spurninga eins og:

„Hvaða fleiri möguleikar eru?“

„Hvernig gæti ég gert þetta öðruvísi?“

„Væri hægt að gera þetta öðruvísi?“

„Gæti verið á þessu önnur skýring?“

„Hvernig væri alveg ný nálgun?“

Skref 2

Eftir að hafa skilgreint hlutverk sex mismunandi hatta er hægt að sjá hluti út frá mörgum sjónarhornum og  hugsanaferlin geta haft áhrif í ákvarðanatöku. Hugsanaháttur bláa hattsins er alltaf í byrjun og enda hverrar ákvörðunar. Þátttakendur ákveða í sameiningu hvernig höttunum er raðað niður og síðan er það rætt og skipst á höttum og samræðurnar ræddar. Gera má ráð fyrir að vera með hvern hatt í um það bil 2 mínútur í hvert sinn. Oft er endað á að allir hugsi með hvíta hattinum í lokin til þess að allir endi á sömu niðurstöðu.

Stauriana Kouskouvelakou

https://www.artoopaspartoo.gr/

artsoot@gmail.com

Stauriana Kouskouvelakou lærði leiklist við The Drama School ií Thessaloniki og Athens. Hún tók námskeið í kennslufræði hreyfingar við tónlist, spuna, Alexander tækni og grínleikhúsi, leikritun og leikstjórnun. Hún starfaði í leikhúsi í nokkur ár og hefur komið fram bæði í sjónvarpi og kvikmyndum. Hún er hugfangin af brúðuleikhúsi og nam þá list að sýna í brúðuleikhúsi og búa til brúður á mismunadi vegu. Í meira en áratug hefur hún starfað í brúðuleikhúsum og frá 2009 starfað með ArtooPaspartoo leikhópnum m.a. með Spyros Karras og hafa þau sett upp brúðuleikhús saman.

Listamaðurinn býður þeim sem vilja að hafa samband við sig ef þeir sækjast eftir að hún haldi námskeið eða vinnustofu.

Sviðslistir

 Gríska